-
डॉ.
सुधीर रा. देवरे
आज
जगात मराठी बोलणार्‍यांची संख्या 90 दशलक्ष इतकी असून मराठी भाषा जगातील 10 व्या
क्रमांकाची भाषा समजली जाते. असे असूनही केंद्र सरकार मराठी भाषेला अभिजात भाषेचा
दर्जा का देत नाही असा प्रश्न इथल्या सर्वसामान्य मराठी माणसाला पडणे स्वाभाविक
आहे. परंतु केंद्र शासनाच्या संस्कृती मंत्रालय, नवी दिल्ली यांनी त्यासाठी काही निकष
ठरवले आहेत. अशा अटी पूर्ण झाल्या की त्या भाषेला अभिजात भाषेचा दर्जा मिळून भाषेच्या
अभिवृध्दीसाठी पाचशे कोटी रूपयांचे अनुदान केंद्र सरकार देते. आतापर्यंत तमीळ,
तेलगू, कन्नड व संस्कृत या भाषांना केंद्र शासनाने अभिजात भाषेचा दर्जा दिला आहे.
अभिजात भाषेसाठी प्रमुख चार निकष असून
त्यापैकी दोन अधिक महत्वाचे ठरतात. ते असे: अ) भाषेची प्राचीनता दीड ते दोन हजार वर्ष जुनी असावी,
ब) भाषेची मौलिकता आणि सलगता क) भाषिक आणि वाड्‍.मयीन परंपरेचे स्वयंभूषण- म्हणजेच
भाषेत अभिजात ग्रंथ असावेत. ड) प्राचीन भाषा व तिचे आधुनिक रूप यांची सांगड
दिसायला हवी. त्यात ओढून ताणून आणलेला संबंध नसावा.
वरील निकष पहाता मराठीला अभिजात भाषेचा दर्जा
मिळणे अवघड नाही. मात्र त्यासाठी हे संशोधनात्मक पुरावे महाराष्ट्र शासनाने केंद्र
सरकारला प्रभावीपणे पटवून देत सादर करायला हवीत.
मराठीचा
भाषिक प्रवास महारट्टी भाषा, मरहट्टी, महाराष्ट्री प्राकृत, अपभ्रंश मराठी, आजची
मराठी असा झाला आहे. मराठीत आज उपलब्ध असलेला आणि दोन हजार वर्ष जुना असलेला
ग्रंथ म्हणजे गाथासप्तमी. पुण्यातील भांडारकर प्राच्य विद्या संशोधन संस्थेकडे
सुमारे तीस हजार प्राचीन पोथ्या उपलब्ध आहेत. त्यातील 80 ग्रंथ दीड ते दोन हजार
वर्ष इतके जुने आहेत, असे संशोधकांचे म्हणणे आहे. रामायण - महाभारतातही शेकडो
मराठी शब्द सापडतात. मराठी भाषेतला पहिला शिलालेख 2220 वर्षांपूर्वीचा आहे. तो
ब्राम्ही लिपीतून असून पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर जवळच्या नाणेघाटात हा शिलालेख आहे.
तसेच लीळाचरित्र व ज्ञानेश्वरी या ग्रंथांना याआधीच युनोने अभिजात ग्रंथांचा दर्जा
दिलेला आहे. मराठी भाषेच्या भौगोलिक क्षेत्रात 65 प्रकारच्या विविध बोली असून या
बोलींनी प्रमाण मराठी दिवसेंदिवस श्रींमत होत आहे.
या सगळ्या संशोधनानुसार मराठी भाषा इ. स. 600
ते 700 च्या सुमारास अस्तित्वात आली
असावी असा कयास बांधता येतो. असे जर सिध्द झाले म्हणजे हे सगळे
प्रभावीपणे केंद्र सरकारच्या निदर्शनास आणून दिले तर मराठीला अभिजात भाषेचा
दर्जा मिळणे अवघड नाही.
संदर्भ: 1)
श्री. व्य. केतकर, राजारामशास्त्री भागवत, वि. का राजवाडे, इरावती कर्वे,
कृ. पा. कुलकर्णी, दत्तो वामन पोतदार, वि.
ल. भावे, रा. भि. जोशी या
संशोधकांच्या
संशोधनानुसार. तसेच महाराष्ट्र शासनाने या कामासाठी गठीत
केलेली समिती.
2) मराठी
भाषा: उद्‍गम आणि विकास- कृ. पा. कुलकर्णी
- डॉ. सुधीर रा. देवरे
इंटरनेट ब्लॉगचा पत्ता: http://sudhirdeore29.blogspot.in/
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा